ปัจจัยการผลิตเรื่องแรงงาน

ในสมัยอยุธยา ชนชั้นผู้ปกครองเป็นผู้ควบคุมปัจจัยการผลิตด้านแรงงานภายใต้ระบบไพร่ซึ่งเป็นการควบคุมผ่านกรมกองต่าง ๆ ที่พวกขุนนางบริหารดูแล ในระบบควบคุมนี้ ไพร่หรือราษฎรไม่มีอิสระในแรงงานของตนทั้งหมด ต้องผูกพันแรงงานส่วนหนึ่งกับรัฐในรูปของแรงงานเกณฑ์หรือ การส่งส่วยซึ่งมีทั้งส่วยสิ่งของและส่วยเงิน